5. Ciekawostki, wydarzenia i przydatne informacje
5.1. Rodzaje tkanin i włókien
„Moda jest najskuteczniejszą bronią przemysłu tekstylnego przeciw ciągle rosnącej trwałości materiału”.
Autor: Marlena Dietrich
Tkaniną nazywamy wyrób płaski utworzony z dwóch układów nitek osnowy i wątku. Osnowa przebiega wzdłuż tkaniny, a wątek prostopadle do niej. Osnowa i wątek przeplatają się ze sobą wg określonego porządku, który nazywa się splotem.
Budowę tkaniny określają następujące czynniki: rodzaj włókien, grubość nitek osnowy i wątku, splot, liczba nitek osnowy i wątku oraz ich wyrobienie. Budowa tkaniny ma duży wpływ na jej właściwości użytkowe.
Właściwości nitek osnowy i wątku wpływają na właściwości wytworzonej z nich tkaniny. Zatem podstawowe parametry struktury tkaniny to:
- splot tkacki – wpływa na wygląd i przeznaczenie tkaniny. Możliwość łączenia splotów powoduje, że otrzymuje się olbrzymią liczbę rozwiązań splotowych tkanin o różnym przeznaczeniu,
- liczność (gęstość) osnowy i wątku – wpływa na elastyczność i przepuszczalność tkaniny,
- wrobienie osnowy i wątku – w tkaninie nitki osnowy i wątku oplatają nitki układu przeciwnego, tworząc linię falistą. Wskutek tego długość nitki osnowy w 1 metrze tkaniny jest nieco większa niż 1 metr, a długość pojedynczego wątku jest większa niż szerokość tkaniny. Wielkość wrobienia ma wpływ na elastyczność i przepuszczalność tkaniny,
- grubość – numer przędzy i jej rodzaj ma zasadniczy wpływ na przeznaczenie tkaniny.
Sploty tkanin dzieli się na różne grupy spośród których najważniejsze są sploty zasadnicze.
Do splotów zasadniczych zalicza się sploty: płócienny, skośne i atłasowe:
- splot płócienny nadaje tkaninie gładką powierzchnię i pewną sztywność. Wygląd lewej i prawej strony tkaniny jest jednakowy. Splot ten stosuje się do wyrobu tkanin, których wytrzymałość na wyciąganie i wyszarpywanie nitek powinna być duża.
- splot skośny- strona lewa i prawa tkaniny się różnią a tkanina zyskuje dodatkową miękkość. Na powierzchni tkanin o splotach skośnych powstają skośne rządki. Nachylenie ich zależy od gęstości nitek wątku i osnowy. Przy jednakowej gęstości nitek wątku i osnowy rządki biegną pod kątem 45 o do brzegu tkaniny.
- splot atłasowy oznacza tkaniny jednostronne, które dzięki dużej przewadze pokryć jednego układu (osnowy lub wątku) oraz długim przeplotom są bardzo miękkie, elastyczne i błyszczące po jednej stronie. Duże raporty i długie przeploty powodują, że pojedyncze pokrycia jednego układu są całkowicie przykryte przez drugi układ. Tak więc o efektach (kolor, połysk) po jednej stronie decyduje wątek (satyna), a po drugiej stronieosnowa (atłas).
Z uwagi na kolorystykę tkaniny dzielimy na:
- jednobarwne – osnowa i wątek w tym samym kolorze z przędzy barwionej,
- barwnie tkane – zastosowanie wielobarwnej osnowy pozwala uzyskać pasy podłużne, zaś wielobarwny wątek umożliwia uzyskanie na tkaninie pasów poprzecznych. Przez użycie wielobarwnej osnowy i wielobarwnego wątku uzyskujemy kraty. Zastosowanie maszyny żakardowej umożliwia uzyskanie tkanin wzorzystych,
- drukowane – jednobarwnie tkane tkaniny poddawane są drukowaniu. Na tkaniny jednobarwne (białe lub szare) nakładane są jedno lub wielobarwne wzory techniką sitodruku,
- barwione – tkane jako jednobarwne są poddawane barwieniu w procesie wykończenia.
Rodzaje włókien
Omówię 3 podstawowe rodzaje włókien naturalnych : wełnę, bawełnę i jedwab oraz 2 rodzaje włókien syntetycznych: włókna poliestrowe i poliamidowe. Len z uwagi na dużą gniotliwość rzadko stosowany jest do produkcji odzieży służbowej.
Nauka o włóknie wprowadza następujący podział włókien z uwagi na ich pochodzenie:
Naturalne:
- Białkowe – pochodzenia zwierzęcego
naturalne:
- jedwab,
- wełna,
sztuczne:
- włókna kazeinowe i kolagenowe.
- Celulozowe – pochodzenia roślinnego
naturalne:
- nasienne – bawełna,
- łodygowe – len, juta, ramia, bambusowe,
- liściowe – sizal,
- owocowe – kokosowe,
sztuczne:
- wiskozowe – standardowe, modalne.
Syntetyczne:
1.Poliestrowe
2.Poliamidowe
AD 1
Włókna białkowe
Do grupy naturalnych włókien białkowych zalicza się te, które stanowią okrywę włosową ssaków lub produkt wydzielania gąsienic określonych gatunków motyli, pająków, małży morskich. Spośród wielu takich włókien największe znaczenie mawełna i jedwab naturalny. Natomiast spośród sztucznych włókien białkowych pewne znaczenie włókiennicze mają włókna kazeinowe i kolagenowe.
- Jedwab naturalny
Jedwab naturalny wytwarzany jest przez gąsienice określonych rodzajów motyli – jedwabników. Największe znaczenie praktyczne ma jedwab tzw. prawdziwy, uzyskiwany w hodowli jedwabnika morwowego. Włókna jedwabiu są produktem wydzielania gruczołów przędnych gąsienicy.
Tkaniny jedwabne charakteryzują się połyskiem, są gładkie, śliskie, wiotkie, miękkie, lekkie, cienkie i bardzo przyjemne w dotyku. Polecane zwłaszcza na ubrania letnie z uwagi na swoje walory użytkowe. Wyroby z jedwabiu można prać ręcznie w zimnej wodzie.
Najwięksi eksporterzy to Chiny i Indie.
- Wełna
Włókno naturalne uzyskiwane z okrywy włosowej (sierści) owiec, lam,wielbłądów, kóz, królików i innych. Włókno wełniane posiada charakterystyczne cechy, dzięki którym nadaje się doskonale do wytwarzania wysokiej jakościwyrobów włókienniczych. Zalety:
- doskonałe właściwości termoizolacyjne,
- doskonała sprężystość,
- duża higroskopijność,
- pochłanianie promieniowania UV.
Stosuje się też mieszanki włókien wełnianych z innymi włóknami naturalnymi np. z bawełną, lnem lub jedwabiem oraz syntetycznymi np. poliestrem
Najwięksi producenci wełny: Australia (ok. 25% światowej produkcji), Chiny(18%), Nowa Zelandia (11%).
AD 2
Włókna roślinne
- bawełny
Bawełna – miękkie włókno otaczające nasiona rośliny określanej tą samą nazwą – bawełny (Gossypium), mające wiele zastosowań. Charakterystyczna budowa włókna bawełnianego nadaje mu naturalną wytrzymałość, trwałość i zdolność absorpcji. Każde włókno tworzy 20 – 30 warstw celulozy splecionej w nici. Bawełna najszersze zastosowanie ma w przemyśle tekstylnym, jednak ze względu na swoje właściwości znajduje zastosowanie w produkcji materiałów opatrunkowych, sieci rybackich, filtrów do kawy, papieru (banknoty dolarowe, a także ekskluzywne materiały piśmienne są wytwarzane z włókien bawełnianych).
WŁÓKNA SYNTETYCZNE
Mianem włókien syntetycznych określa się takie, których tworzywem jest polimer powstający w reakcji syntezy zaprogramowanej przez człowieka. Do grupy podstawowych włókien syntetycznych w produkcji odzieżowej należą włókna poliestrowe, poliamidowe
Najprostszym sposobem na ocenę rodzaju włókien jest test palenia włókna
Wynik próby palenia jest rezultatem obserwacji procesu swobodnego spalania pęczka włókien określonego rodzaju. Przedmiotem obserwacji są:
1. produkty spalania czyli rodzaju pozostałości po spaleniu.
- włókna roślinne celulozowe – pozostałości o charakterze lotnego popiołu,
- włókna białkowe – pozostałości o charakterze „żużlu”,
- włókna syntetyczne – pozostałości o charakterze twardej topliny.
2.zapach lotnych produktów- paląc się
- włókna białkowe – wydzielają zapach palonego rogu,
- włókna roślinne – celulozowe wydzielają zapach palonego papieru.
3.sposób w jaki spalają się włókna. Wyróżnia się trzy charakterystyczne przypadki:
- włókna białkowe – spalanie wolne,
- włókna roślinne celulozowe – spalanie szybkie,
- włókna syntetyczne – topienie bez płomienia.
Polecane lektury:
„Poradnik inżyniera” Włókiennictwo, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne
