5. Ciekawostki, wydarzenia i przydatne informacje
5.5. Tkaniny wełniane
Na Bliskim Wschodzie wyroby z wełny wytwarzano już w starożytności. Najpopularniejszym rodzajem wełny jest wełna owcza. Najwyższej jakości wełnę, bardzo miękką, puszystą, o cienkich włóknach otrzymuje się z owiec rasy merynos. Grubszą wełnę uzyskuje się z ras owiec długowełnistych i nizinnych. Długość włókien wełny owiec długowełnistych, dochodzi nawet do 40 cm.
Rozróżniamy następujące rodzaje wełen w zależności od rodzaju zwierzęcia, z którego runo pochodzi:
• owcza – merynos, szewiot, szetland,
• wielbłądzia – wikunia, kamel,
• lam – alpaka,
• kozia – moher, kaszmir,
• królicza – angora.
Tkaniny kolorowo tkane
Przy użyciu na wątek i osnowę nitek w różnych kolorach powstają tkaniny kolorowo tkane. Zwykle tkaniny te wyrabia się jednym z podstawowych splotów: wzór, który się uzyskuje, jest ściśle związany z kierunkiem wątku i osnowy. Do najbardziej znanych odmian wzorów w dwukolorową kratę zalicza się pepitę, kurzą stopkę (tzw.houndstooth), Prince de Galles, kratę typu tartan, tenis, jodełkę (tzw. herring bone)
- TARTAN – szkocka tkanina wełniana o wzorze w postaci różnobarwnej kraty, używana m.in. na męskie spódnice; charakterystyczny element szkockiego stroju; każdy klan posiadał odrębny tartan różniący się zestawem kolorów i wzorem kraty,
- TENIS – tkanina z wełny czesankowej (splot skośny, często łamany wzdłuż osnowy); charakterystyczne podłużne, pasiaste wzory.
Tkaniny wytwarzane przez przemysł tkacki, a zwłaszcza tkaniny z nowoczesnych surowców i o nowoczesnym wykończeniu mają nazwy często zapożyczone z języka francuskiego, np. nazwy tkanin z jedwabiu np. georgette – żorżeta oraz z języka angielskiego, np. nazwy tkanin z wełny np. tweed, a także pochodzą nierzadko od nazw miejsc, w których wyprodukowano po raz pierwszy określony rodzaj tkaniny np. shetland. Część nazw pochodzi także od nazw splotów, którymi tkaniny zostały wykonane (np. atłas krepa) oraz sposobu wykończenia tkaniny itd. Nowym rodzajom obecnie produkowanych tkanin nadaje się często dowolne nazwy handlowe.
Najczęściej używane rodzaje tkanin wełnianych to:
TROPIK – tkanina wełniana z przędzy czesankowej, o dużym skręcie, wytwarzana w splocie płótna, lekka (masa powierzchniowa 190 g/m2), cienka, przewiewna, o znacznej odporności na mięcie. Stosowana jest na letnie ubrania i kostiumy.
TWEED – tkanina wełniana ubraniowa z grubej, zgrzebnej przędzy, barwnie tkana w splocie skośnym, zwykle w różnych odcieniach brązu i szarości. Gruba, zwarta, mięsista, trwała w użytkowaniu. Masa powierzchniowa wynosi do 500 g/m2. Nazwa pochodzi od nazwy rzeki w górach północnej Szkocji. Tkanina miękka, ale o dość ścisłej strukturze, dość gruba, sploty skośne, barwnie tkana, odznacza się dużą wytrzymałością na działanie czynników mechanicznych w czasie noszenia.
GABARDYNA – tkanina z przędzy czesankowej wełnianej lub bawełnianej, o splocie skośnym czteronitkowym lub wielorządkowym, charakterystyczna dzięki stromym, skośnym prążkom po stronie prawej, jednobarwna.
KASZMIR – tkanina sukienkowa z cienkiej wełny czesankowej wykonywana w splocie atłasowym 3-nitkowym; lekka, delikatna, barwiona w sztuce w drobny, nieregularny wzorek dwu- lub trójbarwny.
FLANELA – splot skośny. Nitki jednobarwne lub melanżowe. Tkanina miękka w dotyku, po jednej stronie gładka , po drugiej drapana. Bywa wyrabiana z przędzy czesankowej lub zgrzebnej.
DIAGONAL – grubsza tkanina o wyraźnych prążkach przebiegających skośnie. Stosuje się na płaszcze damskie i męskie, kostiumy, marynarki.
JODEŁKA – splot skośny łamany. Tkanina może być jednokolorowa lub kolorowo tkana.
FLAUSZ – tkana z przędzy luźno skręconej o splocie skośnym. Obustronnie drapana, folowana; okrywa dość wysoka, ale mniej ścisła niż w welurze. Stosuje się na płaszcze, kurtki.
SUKNO – tkanina o splocie płóciennym z nitek luźno skręconych. Dzięki intensywnemu folowaniu i drapaniu tkanina uzyskuje ścisłą strukturę. Tkaniny tego rodzaju są zwykle jednobarwne lub melanżowe. Stosuje się je na mundury, płaszcze damskie i męskie.
SZETLAND – tkanina wykonana z luźno skręconych nitek, splot skośny. W procesie folowania powstaje zmierzwiona okrywa włosowa nie zakrywająca splotu. Stosuje się na płaszcze damskie i męskie.
MOHAIR,MOHER – tkanina o wątku z wełny mohairowej. Bardzo miękka o efektownym wyglądzie. Na powierzchni tkaniny występuje długi lśniący włos. Stosowana na zimowe płaszcze damskie i męskie.
BOUCLE, BUKLE – tkanina mająca wątek z ozdobnych nitek Boucle, w wyniku czego powierzchnia tkaniny pokryta jest pętelkami.
Źródło: „Słownik pojęć towaroznawczych” Internet
Lektury
1. Maria Chyrosz, Elżbieta Zembowicz-Sułkowska „Materiałoznawstwo odzieżowe”, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne WSiP Warszawa 1995 r.
2. Paulina Samek „Krawiectwo – Materiałoznawstwo, Wyd. WSiP Warszawa 1999 r.
